Menstruacja to ogrom wątpliwości, których często nie rozwiewają naukowe dywagacje. Czas raz na zawsze rozprawić się z mitami i rzucić nowe światło na miesiączkę.
Co to jest menstruacja i dlaczego w ogóle ją mamy?
Miesiączka to napędzana hormonami furtka do ewentualnej ciąży. Dzięki działaniu estrogenu i progesteronu endometrium (czyli wyściółka macicy) pogrubia się, obrasta w kolejne warstwy, przygotowując się na przyjęcie zarodka. Jeśli dojdzie do zapłodnienia – rozwija się ciąża. Jeśli natomiast nie dojdzie do zapłodnienia, poziom progesteronu spada, endometrium się złuszcza i opuszcza organizm w postaci miesiączki.
Przyjmuje się, że długość cyklu to 28 dni, jednak jest to kwestia indywidualna, dlatego akceptowalny przedział to od 21 do 35 dni.
Menstruacja – kiedy?
Wiele młodych dziewcząt zastanawia się, kiedy przypada pierwsza miesiączka. Otóż menarche (słowo to pochodzi z języka greckiego i oznacza pierwszą miesiączkę) pojawia się najczęściej u osób w wieku 12 lub 13 lat, zwykle po około roku od skoku pokwitaniowego. Natomiast gdy w grę wchodzą hormony, sztywne zasady nie istnieją. Zatem zupełnie normalne jest to, że niektóre osoby dostają pierwszej miesiączki w wieku 15 czy 16 lat.
Co ważne, pierwsze cykle mogą być (i zazwyczaj są) nieregularne i regulują się zwykle w ciągu 5–6 lat od pierwszej miesiączki. Jeśli tak się nie stanie – należy zgłosić się do lekarki_lekarza, by wykonać niezbędne badania.
A na kiedy przypada ostatnia miesiączka?
Zatrzymanie cyklu miesiączkowego nazywamy menopauzą (klimakterium) i dzieje się między 45 a 55 rokiem życia. Tu – zupełnie jak w przypadku czasu pojawienia się pierwszej miesiączki – kwestia jest indywidualna.
Menopauza to czas, w którym organizm przestaje produkować komórki jajowe, zatem zajście w ciążę jest niemożliwe. Poprzedza ją okres okołomenopauzalny, w którym krwawienia występują rzadko i są nieregularne (również, jeśli chodzi o intensywność). Objawy charakterystyczne dla menopauzy to uderzenia gorąca, przewlekłe zmęczenie, czy też związane z zawirowaniami hormonalnymi stany lękowe i depresyjne.
Jak wygląda cykl miesiączkowy? (fazy cyklu)
Cykl miesiączkowy zależy od stężenia hormonów płciowych. Dzieli się na cztery fazy.
Menstruacja
Menstruacja (miesiączka) to wydalanie złuszczonej za pomocą skurczy błony śluzowej macicy. Trwa od 3 do 7 dni.
Co wydalamy? Potocznie mówimy, że krew, tymczasem jest ona jedynie składnikiem płynu menstruacyjnego. Inne składniki to fragmenty endometrium i komórki nabłonka pochwy. Szacuje się, że podczas miesiączki wydalane jest około 100 mililitrów płynu, z czego od 30 do 50 mililitrów stanowi krew.
Faza folikularna
Trwa około 13 dni, w których trakcie w jajnikach pojawiają się pęcherzyki jajnikowe, za których rozwój odpowiedzialny jest hormon folikulotropowy (FSH), produkowany w przysadce mózgowej. Pęcherzyki te zwiększają produkcję estrogenu. Śluz wytwarzany jest w dużej ilości – jest wtedy lepki, rozciągliwy, przejrzysty i rzadki, co ma ułatwiać plemnikom poruszanie się w kierunku komórki jajowej. Ostatecznie dochodzi do wykształcenia się dominującego pęcherzyka jajnikowego, czyli pęcherzyka Graafa.
Owulacja (jajeczkowanie)
W czasie trwania tej fazy pod wpływem FSH oraz hormonu luteinizującego (LH) pęka pęcherzyk Graafa, a komórka jajowa uwalnia się, przemieszcza do jajowodu i jest gotowa do ewentualnego zapłodnienia. Jeśli w ciągu 24 godzin obecności w jajowodzie nie dojdzie do zapłodnienia – jajeczko umiera.
Około trzech dni przed owulacją i trzy dni po niej są tzw. dni płodne. Niektóre źródła rozszerzają ten czas do 5 dni przed i po, uwzględniając czas żywotności plemników (około 72 godzin).
W przypadku osób z uregulowanym 28-dniowym cyklem miesiączkowym owulacja ma miejsce w 14. dniu cyklu. Towarzyszą jej objawy: plamienie (trwa zazwyczaj do 2 dni), kłucie w podbrzuszu, a także podwyższona o około 0,5 Celsjusza temperatura ciała.
Faza lutealna
Trwa przeważnie 14 dni, w których trakcie (1) jeśli komórka jajowa zostanie zapłodniona, przekształci się w ciałko żółte ciążowe, produkujące progesteron, którego zadaniem jest podtrzymanie ciąży w jej pierwszych tygodniach, do momentu wytworzenia się łożyska. Jeśli natomiast (2) nie dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej, przekształci się ona w ciałko białawe, spadnie poziom progesteronu, co spowoduje stopniowe złuszczanie się błony śluzowej macicy (menstruacja).
Jakie objawy mogą towarzyszyć okresowi?
Jak pisałam w innym artykule, objawy miesiączki pojawiają się zazwyczaj w fazie lutealnej cyklu menstruacyjnego i ustępują na początku fazy folikularnej (maksymalnie w pierwszych dwóch dniach krwawienia). Spowodowane są wahaniami hormonów w organizmie.
Do najczęściej deklarowanych objawów miesiączki należą: bóle podbrzusza, drażliwość i obrzmienie piersi, zatrzymanie wody w organizmie, zmiany trądzikowe, ból kręgosłupa i nóg, zaburzona praca jelit, bóle i zawroty głowy, zmęczenie oraz mdłości. Dodatkowo zmienia się nastrój, zwiększa apetyt. W zależności od dnia cyklu miesięcznego zmianie ulega też poziom libido.
Psst! Czy wiesz, że Serum Intymne LOVA działa rozluźniająco również w przypadku bólu i napięcia okołomiesiączkowego? Możesz bez przeszkód stosować je w trakcie okresu.
Kiedy warto zgłosić się do lekarza?
Warto zasięgnąć porady lekarskiej, gdy dolegliwości związane z nadejściem miesiączki utrudniają normalne funkcjonowanie, a dodatkowo środki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi.
Konsultacji wymagają też wszelkie patologie cyklu, do których zaliczamy zbyt długi, zbyt krótki, zbyt obfity czy bolesny okres.
Jeśli chodzi o nieregularne miesiączki, warto je skonsultować, jeśli planujemy ciążę, oraz by wykluczyć ewentualne choroby, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS), mięśniaki czy torbiele jajników.
Niepokój powinny wzbudzić wszelkie odchylenia od normy (własnej): miesiączka bardziej obfita lub skąpa niż zwykle. Dlatego tak ważna jest samoobserwacja i reagowanie na wszelkie niepokojące sygnały wysyłane przez organizm.
Czy brak miesiączki zawsze oznacza ciążę?
Nie, brak miesiączki nie zawsze jest oznaką ciąży. Jest wiele czynników, mogących wpłynąć na pojawienie się okresu, począwszy od stylu życia, ilości stresu w nim i nieregularnego rytmu dobowego, przez przebyte przeziębienia, znaczną utratę masy ciała, aż po czynniki takie jak klimat, dieta czy zaburzenia hormonalne.
Jeśli jednorazowo okres przesuwa się o 4 dni względem poprzedniego cyklu, nie ma powodów do niepokoju. Jeśli natomiast kolejne cykle trwają po 30, 25 i 45 dni – miesiączki mogą zostać uznane za nieregularne. Konsultacja lekarska pomoże znaleźć przyczynę takiego stanu rzeczy.
Czy obfite miesiączki mogą doprowadzić do anemii?
Tak, obfite miesiączki, czyli te trwające dłużej niż 7 dni, mogą być przyczyną niedoborów (w tym anemii). Jeśli dodatkowo Twoja skóra jest wysuszona i blada, a do tego odczuwasz spadek energii i zmęczenie, natychmiast skonsultuj się z ginekologiem_ginekolożką.
Czy seks w trakcie okresu oznacza, że się nie zajdzie w ciążę?
Owszem, zajście w ciążę w trakcie okresu jest możliwe (choć większość osób ma wtedy dni niepłodne). W przypadku nieregularnych cykli miesiączkowych i skróconego cyklu owulacja wypada na ostatnie dni krwawienia. Ryzyko to zwiększa również zachwiana równowaga hormonalna.
Czy w trakcie okresu można uprawiać sport?
Oczywiście, że w trakcie miesiączki można uprawiać sport. Wręcz jest on wskazany, o ile krwawieniu nie towarzyszą uciążliwe objawy i ból. Świetnie sprawdzą się lekkie ćwiczenia, które mogą nawet złagodzić bolesne skurcze macicy i poprawić samopoczucie.
Czy można spać w tamponach?
Oczywiście, można spać w tamponach. To wygodna alternatywa dla podpasek czy kubeczka menstruacyjnego.
Jedyne, o czym musisz pamiętać, to by używać tamponów o najmniejszej dostosowanej do obfitości krwawienia chłonności, oraz aby zaaplikować tampon tuż przed pójściem spać i usunąć go, gdy tylko się obudzisz. Pozostawianie tamponu na dłużej niż 8 godzin jest niebezpieczne dla zdrowia i grozi wystąpieniem TSS (ang. toxic shock syndrome), czyli zespołu wstrząsu toksycznego.
To tylko miesiączka!
Miesiączka nie powinna nas przerażać. To przede wszystkim objaw zdrowia, warto więc witać ją z otwartymi ramionami, a wszystko, co niepokojące, powinno kierować nas w stronę gabinetu lekarskiego.
